პარონიმები ეწოდება ისეთ სიტყვებს, რომლებიც ბგერობრივად (ხან საერთო წარმომავლობის ან მსგავსი წარმოების გამო, ხან შემთხვევით, ზოგჯერ სემანტიკური ელფერითაც) ჰგვანან ერთმანეთს, რაც მიზეზი ხდება მათი აღრევისა (ისინი გაუმართლებლად მონაცვლეობენ როგორც ზეპირ, ისე წერით მეტყველებაში). გთავაზობთ პარონიმებს, რომლებიც, ჩვენი აზრით, საყურადღებო უნდა იყოს საგამომცემლო სახლის ავტორებისათვის. ჩვენ ვიხელმძღვანელეთ არნოლდ ჩიქობავას სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტის მიერ 2011 წელს გამოცემული ქართული ენის პარონიმთა ლექსიკონით. მთავარი რედაქტორი - თ. ვაშაკიძე.



 
განაცხადი – განცხადება

განაცხადი: ოფიციალური ხასიათის წინასწარი განცხადება; თხოვნა. მოთხოვნა (განაცხადი საშენი მასალის / ცემენტის... შესახებ); განცხადება: 1. რაიმე წინადადების ან თხოვნის შემცველი ოფიციალური ქაღალდი (განცხადება დაწერა შვებულებაში გასვლასთან დაკავშირებით);
2. წერილობითი ან ზეპირი უწყება ვინმეს ან რაიმეს შესახებ (მთავრობის... განცხადება).


 
განსაზღვრა – განსაზღვრება

განსაზღვრა: 1. რაიმეს საზღვრების, ფარგლების დადგენა (მოცულობის განსაზღვრა); 2. რაიმე ცნების მეცნიერული დახასიათება, განმარტება (ტერმინის განსაზღვრა); განსაზღვრება: გრამატ. წინადადების წევრი. რომელიც ახასიათებს სხვა წევრს (ქვემდებარეს, დამატებას).


 
განსახლება – გასახლება

განსახლება: დასახლება; გასახლება: იძულებით სახლიდან გაყვანა. გაძევება (ვინმესი).


 
განურჩევლად – გაურჩევლად

ეს სიტყვები ერთ შემთხვევაში სინონიმებია და ნიშნავს – ერთნაირად, თანაბრად: „ხალხი ითხოვდა პირდაპირ შებმას – განურჩევლად, ვინც არ უნდა ყოფილიყო მოწინააღმდეგე“
(ა. ყაზბ.); |„ყველას გაურჩევლად ეხუმრებოდა“ (მელან.), მაგრამ გაურჩევლად: 1. გარჩევის გარეშე (ლობიო გაურჩევლად დატოვეს); 2. განხილვის გარეშე (გაურჩევლად დარჩენილი საკითხი); 3. გაურკვევლად (გაურჩევლად ნაწერი).


 
გასამართლებელი – გასასამართლებელი

გასამართლებელი: 1. ვინც უნდა გაამართლონ, ვისი გამართლებაც შეიძლება; 2. რითაც უნდა გაამართლონ ან გამართლდეს (გასამართლებელი საბუთი); გასასამართლებელი: ვინც უნდა გაასამართლონ. სამართალში მისცენ.


 
გაუგებარი – გაუგებელი

ეს სიტყვები ერთ შემთხვევაში სინონიმებია და ნიშნავს: ვინც ვერ გაიგებს, შეუგნებელი, შეუსმენელი; ვისაც გაგების უნარი არა აქვს, მაგრამ მათ განსხვავებული მნიშვნელობებიც აქვთ – გაუგებარი: რაც ვერ გაიგეს, რისი გაგებაც შეუძლებელია; გაურკვეველი (გაუგებარი ამოცანა); გაუგებელი: შეუტყობელი (გაუგებელი ამბავი).


 
გაუტანია – გაუტანებია

გაუტანია (მაგიდა... გარეთ); გაუტანებია (წიგნი... მეგობრისთვის).


 
გაუღვიძია – გაუღვიძებია

გაუღვიძია (გაიღვიძებს; გაიღვიძა): გაუღვიძია (თვითონ); გაუღვიძებია (გააღვიძებს; გააღვიძა): გაუღვიძებია (ბავშვი).


 
გაუღიმია – გაუღიმებია

გაუღიმია (გაიღიმებს; გაიღიმა): გაუღიმია (თვითონ); გაუღიმებია (გააღიმებს; გააღიმა): გაუღიმებია (სხვა).


 
გაუცინია – გაუცინებია

 გაუცინია (გაიცინებს; გაიცინა): გაუცინია თვითონ); გაუცინებია (გააცინებს; გააცინა): გაუცინებია (სხვა).


 
გაღვივება – გაღივება

გაღვივება: გაჩაღება (გაღვივება ცეცხლისა); გაფუება, ამოყვანა (გაღვივება ცომისა); გადატ. გაძლიერება, გამწვავება, გაღრმავება; აღგზნება; გაღვივება: ღივის გამოტანა (თესლის გაღივება).


 
გენეტიკური – გენიტიური

გენეტიკური: გენეტიკასთან დაკავშირებული; რაიმეს წარმოშობისა და განვითარების შემსწავლელი (გენეტიკური ფსიქოლოგია...); გენიტიური: გრამატ. ნათესაობითი (ბრუნვა).


 
დაბალი – მდაბალი

დაბალი (კაცი / შენობა...); მდაბალი: 1. მოკრძალებული. მორჩილი (მდაბალი სალამი); 2. ზნე­დაცე­მული (მდაბალი სულის მქონე).


 
დაგეგმვა – დაგეგმარება

დაგეგმვა (დაგეგმავს): 1. გეგმის შედგენა; 2. წინასწარ შემუშავებულ ღონისძიებათა პროექტის შედგენა (სამუშაოს / შეხვედრის დაეგმ); დაგეგმარე (დააგეგმარებს): დაპროექტება (ქალაქის / გზის დაგეგმარე).


 
დადგენა – დადგენილება

დადგენა (სიმართლისა / წორმეგისა...); დადგენიილე (ყრილობისა / კრებისა...). :


 
დაზარალებული – დაზიანებული

დაზარალებული: ვინც მატერიალური ზარალი განიცადა (გრიგალისგან დაზარალებული ოჯახი); დაზიანებული: 1. ვინც (რაც) დააზიანეს ან დაზიანდა; რამაც ზიანი განიცადა (გრი­გალისგან დაზიანე­ბული სახლი); 2. დაავადებული. დაშავებული (იგულისხმება სხეულის რომელიმე ნაწილი): „დაჭრილი დაზიანებულ მკლავს იხვევდა“ (ა. ყაზბ.).


 
დამფარავი – დამფარებელი

დამფარაი: 1. ვინც ან რაც დაფარავს სიმართლის / დამნაშავის დამფარა); 2. გადამხდელი (ვალის დამფარავი); 3. მფარველი. დამცავი; დამფარებელი: ვინც რაიმეს დაიფარებს ან დააფა­რებს (თავზე...); შ დ რ.: ხელის დამფარებელი.


 
დამღა – დაღი

ეს სიტყვები ერთ შემთხვევაში სინონიმებია და ნიშნავს: 1. გახურებული რკინის იარაღით შანთით) დასმული ნიშანი (ცხენის, კამეჩის...) სხეულზე: „ვისია ეგ ცხორი? – ..დამღაც იმათ მეტს არავისა აქვს“ (ა. ყაზბ.); „ყარამანი სულ დაწვრილებით ჩამოუწერდა: ვისი ცხენი რამდენი წლისა იყო; ჩამოუწერდა დაღის მოხაზულობას“ (ა. ბელ.); 2. გადატ. რაიმეს კვალი, ნიშანი: „ცოდვას, სიკვდილს და თვით ჯოჯოხეთს თავიანთი დამღა დაუჭდევიათ“ (ი. მაჩაბ. თარგმ.); „ძველი ჭრილობის დაღი შუბლზე თითქოს გამქრალა“ (ნ. ლორთქ.), მაგრამ დამღას განსხვავებული მნიშვნელობებიც აქვს: 1. ბეჭედი ან ნიშანი, რომელიც მიუთითებს პროდუქციის სადაურობასა თუ ხარისხზე; 2. ნუმიზმ. მონეტაზე დასმული მცირე ზომის ნიშანი.


 
დამცავი – დამცველი

დამცავი: რაც დაიცავს; რაიმესგან დასაცავად დანიშნული (დამცავი სათვალე / ნაგებობა...); შდრ.: დამცავი ფერი; დამცველი: 1. ვინც დაიცავს; მფარველი; მხარის დამჭერი (მეგობრის დამცველი); 2. სა­მართ. პირი, რომელიც იცავს ვინმეს სასამართლო პროცესზე; ადვოკატი;
3. ტექ. რასაც იზოლაციის დანიშნულება აქვს;

იზოლატორი; დამცველი მოწყობილობა (დამცველები ამოვარდა).


 
დაუკლავს – დაუკლია

დაუკლავს (ქათამი); დაუკლია (წონაში).